SOẠN BÀI SỐ PHẬN CON NGƯỜI ( SÔ LÔ KHỐP)

Phân tích tác phẩm số phận con người

(Bài văn mẫu phân tích tác phẩm số phận con người – 1)

Sô-lô-khốp là một nhà văn tiêu biểu và rất đỗi nổi tiếng của nền văn học Nga, ông đã để lại cho nền văn học những tác phẩm vô cùng xuất sắc và có giá trị nhân văn cao. Ngòi bút của Sô-lô-khốp tập trung viết về những con người Nga, và trong đó truyện ngắn “Số phận con người” là tác phẩm tiêu biểu nhất. Tác phẩm này viết về số phận hẩm hiu của con người lao động nước Nga sau chiến tranh, nói lên vẻ đẹp tâm hồn sâu sắc cùng tấm lòng nhân hậu, biết thấu hiểu và sẻ chia với những người cùng số phận.

Chiến tranh thế giới thứ hai đã đi qua nhưng nó đã để lại những nỗi đau thương, mất mát không thể xoa dịu cho những con người ở lại. Sự tàn phá khốc liệt của chiến tranh không những phá hoại nhà cửa, ruộng vườn mà nó còn cướp đi bao nhiêu mạng người, đó là những người thân yêu trong gia đình của biết bao nhiêu người, biến vô vàn những đứa trẻ thành trẻ mồ côi không nơi nương tựa, phải lang thang khắp chốn. Và sau chiến tranh, những người lính được trở về với cuộc sống thường ngày, tưởng chừng sẽ được an nhàn sống một cuộc sống bình yên nhưng không, họ lại phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thử thách mới trong cuộc sống.  Và Xô-cô-lốp nhân vật trong “Số phận con người” của Sô-lô-khốp cũng là một người như vậy. Anh là một người lính từng trải qua hai cuộc chiến tranh nay đã trở về, bằng bản lĩnh kiên cường của một người lính, trở về từ khói lửa, từ cái chết anh đã bắt đầu gây dựng lại cuộc sống thường ngày của mình.

Xô-cô-lốp là một người lính của Hồng quân Liên Xô, anh tham gia trong cuộc nội chiến ở đất nước này. Khi nội chiến qua đi, anh trở lại quê hương nhưng anh lại phải hứng chịu một nỗi đau đớn vô cùng khi tất cả người thân, cha mẹ, anh chị đã chẳng còn ai sống sót. Anh đã phải cố gắng vượt qua nỗi đau đó khi anh có một gia đình nhỏ với ba người con. Tưởng rằng hạnh phúc đã đến với anh cho đến khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra và một lần nữa anh lại tham gia vào đội Hồng quân để đi chiến đấu. Nhưng cuộc đời nào đâu có để cho anh được bình yên, khi chiến đấu, anh đã bị thương đến hai lần rồi lại bị bọn Phát xít bắt làm tù binh. Nhờ lòng dũng cảm, gan dạ của mình, anh đã trốn thoát khỏi nhà tù và trở về phía Hồng quân, nhưng một lần nữa anh phải hứng chịu nỗi đau đớn khôn cùng khi anh biết tin  vợ và hai người con gái của anh đã chết bởi bom đạn của Phát xít. Nỗi đau mất mát lại một lần nữa lại xâm chiếm lấy tâm hồn anh, nhưng anh vẫn còn một niềm hy vọng cuối cùng đó là đứa con trai duy nhất của anh may mắn sống sót. Nhưng bi kịch đâu dừng lại ở đó, ngày 9-5-1945, đứa con trai An-na-to-li của anh bị một tay thiện xạ Đức giết chết khi hai cha con đang cùng nhau tiến vào Berlin – sào huyệt của bọn Phát xít. Niềm hy vọng cuối cùng của anh cũng không còn nữa, anh như sụp đổ hoàn toàn “trong người tôi như có cái gì đó vỡ tung ra“, chẳng còn một chút hy vọng nào, chẳng còn ánh sáng nào le lói trong cuộc đời của anh bởi anh “đã chôn trên đất người, đất Đức, niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng của tôi”. Chiến tranh đã cướp đi tất cả của anh, quê hương, cha mẹ, vợ con, nó đã biến anh trở thành một kẻ cô độc, anh chẳng còn gì nữa rồi. Anh đã đến ở nhờ nhà của một người bạn ở U-riu-pin-xcơ và bắt đầu với cuộc sống mới, cuộc sống của một kẻ cô độc. Xô-cô-lốp tìm một công việc để quên đi nỗi đau trong lòng và cũng là để nuôi sống bản thân mình. Thế nhưng, để vơi đi nỗi buồn anh vẫn phải tìm đến rượu và chút nữa thôi anh đã trở thành một kẻ nghiện rượu vì “quá say mê cái món nguy hại ấy”. Qua đó có thể thấy Xô-cô-lốp là một trong những nạn nhất thảm hại và đau đớn nhất của chiến tranh, không những đau về thể xác khi bị thương hay khi bị bắt vào tù mà còn là nỗi đau tinh thần khi những người thân yêu lần lượt ra đi.

Chiến tranh không những để lại hậu quả đau đớn cho những người lính như Xô-cô-lốp mà nó còn gây ra thảm hại cho biết bao những người khác đặc biệt là những đứa trẻ. Những đứa trẻ bỗng nhiên cũng trở thành nạn nhân của chiến tranh khi phải rơi vào cảnh mồ côi không nơi nương tựa. Và cậu bé Vania chính là một nhân vật đại diện cho chúng.

Bé Vania mới chỉ 5,6 tuổi nhưng đã chịu một nỗi đau vô cùng lớn khi mất cả bố mẹ, bố thì “chết ngoài mặt trận”, mẹ em thì “mẹ bị bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu”, em chẳng còn người thân nào bên cạnh. Không nhà, không người thân, không nơi nương tựa, Vania trở thành một đứa trẻ mồ côi lang thang khắp chốn, đói rách “ai cho gì ăn nấy“, “bạ đâu ngủ đó“. Chiến tranh quá đỗi tàn khốc bởi nó đã cướp đi của bao đứa trẻ cả bầu trời tuổi thơ, cướp đi người thân và cướp đi cả tương lai còn dài phía trước của chúng nữa, khiến chúng phải lang thang, đầu đường xó chợ.

Chiến tranh đã gây ra biết bao đau thương, làm thay đổi số phận của biết bao con người mà Xô-cô-lốp và bé Vania chính là đại diện cho những nạn nhân có số phận đau thương ấy. Và có lẽ, chính sự đau đớn, mất mát ấy đã khiến cho họ thấu hiểu, đồng cảm với nhau nên họ đến bên nhau, để sưởi ấm cho trái tim đã lạnh ngắt tình yêu thương kia.

Xô-cô-lốp và bé Vania gặp nhau trong một sự tình cờ, có lẽ đó là món quà mà Thượng Đế đã giành cho những người có số phận đau thương đến với nhau. Như những lần chạy xe như mọi ngày, Xô-cô-lốp lại đi vào quán giải khát để uống rượu và anh đã nhìn thấy bé Vania trong tình trạng “rách bươm như xơ mướp” ở gần đó. Thằng bé trông rách rưới, bẩn thỉu “mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu, lem luốc, bụi bặm, bẩm như ma lem, đầu tóc rối bù”, nhưng “cặp mắt – cứ như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm” đã để lại ấn tượng cho Xô-cô-lốp. Và thế là không hiểu vì sao mà lòng anh bỗng dưng lại yêu thích nó lạ lùng, anh “bắt đầu thấy nhớ nó, cố chạy xe thật nhanh để được gặp nó”. Phải chăng, đó là do có sự đồng cảm giữa những trái tim cô đơn và thiếu vắng sự yêu thương? Xô-cô-lốp và Vania, hai người họ mất đi tất cả từ gia đình đến người thân nên hai trái tim họ thiếu thốn hơi ấm, và vì chính điều đó nên đã khiến Xô-cô-lốp có cảm tình ngay lập tức với một đứa bé lang thang?

Và anh chẳng thể đợi lâu hơn được nữa, sang ngày ngày thứ tư, khi nhìn thấy Vania đang “ngồi ở bậc thềm, hai bàn chân nhỏ xíu đung đưa, và nom có vẻ như đang đói”, Xô-cô-lốp đã “thò đầu ra ngoài cửa buồng lái và hét gọi” tên của cậu bé  ấy. Anh đưa nó lên xe, khi hỏi han về cuộc sống của cậu bé anh mới biết rằng nó đã mồ côi cả cha lẫn mẹ, điều này như thôi thúc Xô-cô-lốp làm cha thằng bé ngay lập tức. Anh đưa ra cái quyết định ấy với tất cả tình yêu thương, lòng thương xót của mình, và đó cũng là sự đồng cảm chân thành đối với một số phận đau thương giống bản thân mình. Với tấm lòng nhân hậu và trái tim chan chứa yêu thương của anh, có lẽ quyết định ấy đã làm thay đổi cuộc đời còn lại của anh và thay đổi cuộc đời của Vania theo một chiều hướng mới, tích cực và tươi sáng hơn “tâm hồn tôi bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên”.

Khi nghe những lời thủ thỉ tâm tình của đứa con nuôi mới nhận Vania: “Bố yêu của con ơi! Con biết mà! Con biết thế nào bố cũng tìm thấy con mà! Thế nào cũng tìm thấy mà! Con chờ mãi mong được gặp bố!” Xô-cô-lốp đã xúc động nghẹn ngào, những giọt nước mắt cứ thi nhau lăn dài trên má anh mà chảy xuống,  khiến cho “mắt tôi thì cứ mờ đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy“. Có lẽ, đó là niềm vui sướng, niềm hạnh phúc nhất trong đời kể từ khi niềm hy vọng cuối cùng của anh ra đi mà anh tưởng nó đã bị chon vùi trên đất Đức rồi. Anh vui mừng quyết định quay xe trở về nhà “đến kho thóc làm gì nữa, khi mà tôi không còn bụng dạ nào để đi đến đó”. Bởi giờ đây, trong trái tim chằng chịt những vết sẹo kia đã được thổi bùng lên một tình yêu thương mới, một niềm hy vọng mới.  Khi trở về căn nhà của người bạn, anh đã hào hứng giới thiệu cho hai vợ chồng người bạn đứa con nuôi của mình và anh cũng nhận được sự chia sẻ từ họ. Anh hạnh phúc đến nỗi mà sau bao nhiêu năm trời hôm nay anh mới “được ngủ một giấc yên lành” và vui đến mức “không lời nào tả xiết“. Đêm hôm đó, anh còn “không dám trở mình để nó khỏi thức giấc”, và rồi “không nén được“, anh đã “nhẹ nhàng ngồi dậy đánh diêm ngắm nhìn nó ngủ”. Tâm hồn anh qúa đỗi vui sướng Vania có lẽ chính là món quà mà Thượng Đế ban tặng để lấp đầy “trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ” của anh và khiến nó “trở nên êm dịu hơn“.

Không chỉ với Xô-cô-lốp hạnh phúc mà bé Vania cũng vui sướng đến nhường nào khi được Xô-cô-lốp nhận làm con, cậu bé vui mừng đến nỗi “nhảy chồm lên cổ hôn vào má, vào môi, vào trán và như con chim chích, nó ríu rít líu lo vang rộn cả buồng lái”. Niềm vui của một đứa trẻ đơn giản và hồn nhiên đến thế. Thế rồi, niềm vui ấy bỗng trở lên nghẹn ngào “nó áp sát người tôi, toàn thân cứ run lên như ngọn cỏ trước gió”.  Nó đang run lên vì sung sướng, hạnh phúc vì được bao bọc trong tình yêu thương to lớn của người cha mình.Trẻ con đâu cần điều gì cao sang, phú quý, đâu cần thứ gì đó cao xa viển vông, điều mà chúng cần nhất có lẽ là tình yêu thương, sự bao bọc của cha mẹ mà thôi. Và giờ đây, Vania đã nhận được cái điều mà nó mong muốn nhất. Có lẽ chính vì vậy mà nó quấn quýt người bố nuôi không muốn rời “không sao dứt khỏi chú con trai“, rồi cùng theo bố trên những chuyến xe chở hàng. Đến khi nó không được đi theo bố nữa thì “cứ khóc suốt từ sáng cho đến tối, chiều tối chuồn ra kho thóc tìm tôi. Nó thường đợi tôi ở đó đến khuya“. Có lẽ vì nó sợ, nó sợ sự mất mát lại quay về với nó, có lẽ nỗi đau thương mất mát trong quá khứ đã in hằn sâu trong tiềm thức của nó mới khiến nó luôn bất an trong lòng như thế. Và chỉ có sự yêu thương mới xoa dịu được nỗi đau ấy và khiến chúng cảm thấy an toàn hơn.

Nhà văn không những miêu tả diễn biến tâm trạng  của hai cha con Vania mà còn thể hiện qua tâm trạng của ông bà chủ nhà nữa. Khi Xô-cô-lốp dẫn bé Vania về nhà và giới thiệu với bà rằng “Đây, tôi tìm được cháu Va-niu-ska của tôi rồi!” thì cả hai người họ đã “lập tức hiểu ngay câu chuyện, cứ lăng xăng tíu tít“. Và rồi khi bà nhìn Vania “ăn ngấu nghiến” món bắp cải, bà đã xúc động đến nỗi bật khóc “nước mắt ròng ròng“. Bà khóc bởi vì bà quá vui mừng khi cả Xô-cô-lốp và Vania tìm được nơi nương tựa nhưng cũng khóc là vì xót thương cho số phận đau thương của hai con người ấy. Nhưng nhìn cha con họ, bà lại cảm thấy xót thương cho chính mình, cho số phận của vợ chồng bà khi họ không thể có được một người con.

Qua đó có thể nhận thấy rằng, tình yêu thương và sự đồng cảm đã kéo những con người bất hạnh xích lại gần nhau hơn! Nó đã xoa dịu đi tất cả những đau đớn, mất mát, những vết thương lòng mà tưởng chừng như chẳng thể nào mà lành lại được.

Diễn biến tiếp theo của câu chuyện đó là sự thay đổi của cuộc sống Xô-cô-lốp sau khi nhận nuôi bé Vania. Trước đây anh chỉ phải nuôi bản thân mình thôi, nhưng  giờ đây, anh phải chăm lo thêm cho một đứa trẻ nữa. Điều ấy trở lên khó khăn khi sức khỏe của anh đã ngày càng yếu đi “quả tim của tôi đã rệu rã lắm rồi, đến phải thay pít-tông thôi… có khi tự nhiên nó nhói lên, thắt lại, và giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi”. Chăm sóc, nuôi dưỡng một đứa trẻ không hề đơn giản chút nào, cái ăn, cái mặc, mọi thứ của nó đều gánh trên vai của Xô-cô-lốp, điều đó khiến cho khó khăn càng thêm khó khăn. Nhưng anh chưa bao giờ một câu than phiền, bởi anh chỉ muốn con trai anh có một cuộc sông tốt hơn. Thế nhưng cuộc sống lại không chịu nhân nhượng dễ dàng với anh chút nào, khi anh bị mất việc bởi đâm vào một con bò. Nhưng tình yêu thương con vô bờ bến đã cho anh sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn thử thách trong cuộc sống, cùng với sự kiên cường, lòng dũng cảm và sự nhân hậu đã giúp anh cố gắng từng ngày để trở thành chỗ dựa vững chãi cho Vania.

“Số phận con người” đã cho người đọc thấy được được niềm cảm thông sâu sắc của Sô-lô-khốp trước những số phận đau thương con người do chiến tranh để lại. Đặc biệt qua số phận của bé Vania, nhà văn muốn nhắc nhở chúng ta về sự quan tâm và trách nhiệm của xã hội đối với những đứa trẻ – chúng cần được yêu thương, quan tâm và trân trọng hơn.

Với một giọng văn hết sức dung dị, tự nhiên, cùng những từ ngữ chân thành, giàu sắc tháiSoo-lô-khốp cũng xây dựng thành công hình tượng người chiến sĩ Hồng quân sau chiến tranh với những đau thương, mất mát và sự vươn mình đứng dậy mạnh mẽ của họ. Ông cũng đã làm nổi bật lên tinh thần anh dũng quật cường của những người con đất nước Nga đầy bản lĩnh với niềm khát vọng vươn lên làm chủ cuộc đời.

Tác phẩm “Số phận con người” của Sô-lô-khốp đã cho chúng ta thấy được vẻ đẹp của những con người lao động của nước Nga kiên cường, giàu lòng nhân hậu và đồng thời cũng tái hiện lại một thời đại hào hùng của dân tộc Nga thời bấy giờ.

Soạn bài phân tích tác phẩm số phận con người

(Soạn bài phân tích tác phẩm số phận con người – mẫu số 2)

Sô-lô-khốp một nhà văn lỗi lạc có rất nhiều đóng góp to lớn cho nền văn học Nga Ông đã có rất nhiều tác phẩm đặc sắc và nổi tiếng gồm cả truyện, tiểu thuyết, trong đó tiêu biểu nhất phải kể đến tác phẩm “Số phận con người”. Tác phẩm viết về những bất hạnh và số phận hẩm hiu của những con người sau chiến tranh.

Xô-cô-lốp nhân vật chính trong tác phẩm này. Anh là một người lính Hồng quân tham gia cả hai trận chiến. Khi tham gia chiến đấu anh đã bị thương nhiều lần và còn bị bắt vào tù. Nhưng với lòng dũng cảm và kiên cường anh đã trốn thoát được và trở về. Nhưng khi về anh mới biết tin rằng gia đình, vợ và hai con gái mình đã chết dưới bom đạn của kẻ thù, chỉ còn lại niềm hy vọng cuối cùng là đứa con trai duy nhất của anh may mắn sống sót. Nhưng rồi vào năm 1945, con trai anh đã bị một tên thiện xạ Đức bắn chết. Thế là niềm hy vọng cuối cùng của anh cũng bị chiến tranh vùi lấp đi. Nỗi đau mà anh phải chịu không những là nỗi đau về thể xác khi anh bị thương hay bị bỏ tù mà còn là nỗi đau tinh thần khi anh đã mất hết người thân. Anh đã mất tất cả từ gia đình, quê hương và cả bạn bè. Một nỗi đau mà thời gian cũng chẳng thể nào xoa dịu được. Qua đó mới thấy sự tàn phá của chiến tranh khốc liệt đến nhường nào.

Chiến tranh qua đi cứ ngỡ anh sẽ được sống một cuộc sống bình yên, nhưng không, sau khi bắt đầu lại với cuộc sống bình thường anh đã gặp những khó khăn và thử thách mới trong cuộc sống. Nhà cửa đã chẳng còn, anh phải đi ở nhờ tại nhà của một người bạn. Cuộc sống mới của anh bắt đầu từ đây. Anh đi tìm một công việc để nuôi sống bản thân và phần nào vơi đi nỗi đau trong lòng. Thời gian này anh sống như môt cái xác không hồn, chẳng vui vẻ là bao, phải mượn rượu để quên đi những đau buồn. Và rồi khi anh tình cờ gặp được cậu bé tên Vania tại quán nước giải khát, nơi mà anh vẫn thường hay uống rượu ở đó. Cậu bé đó chừng 5,6 tuổi, quần áo rách bươm như xơ mướp, mặt mũi lấm lem bẩn thiu như con ma lem, nhưng cậu bé lại có một đôi mắt sáng ngời như vì sao trên trời. Chẳng hiểu vì điều gì, ngay từ khi nhìn thấy cậu bé, Xô-cô-lốp đã có cảm tình ngay lập tức. Phải chăng cậu bé ấy làm ông nhớ tới người con trai đã mất của ông, hay vì ông đồng cảm xót thương nó vì nó cũng giống ông chẳng có nơi nương tựa? Khi ông hỏi han nó mới biết được rằng nó cũng là nạn nhân của chiến tranh, mồ côi cha mẹ từ nhỏ, chẳng có người thân nào bên cạnh nên phải sống lang thang khắp chốn, ai cho gì ăn nấy, bạ đâu ngủ đó. Thật đáng thương cho một đứa trẻ đáng ra ở tuổi này đang được vui chơi, được bảo bọc trong vòng tay bố mẹ chứ không phải sống nơi đầu đường xó chợ như vậy. Chiến tranh ơi, mày thật tàn khốc. Cuối cùng, Xô-cô-lốp quyết định nhận Vania làm con nuôi, cũng chính từ giây phút ấy mà cuộc đời của hai con người như thay đổi hẳn. Duyên phận như đưa đẩy hai con người, hai trái tim thiếu thốn tình cảm về bên nhau để lấp đầy những khoảng trống trong họ vậy.

Xô-cô-lốp trở lên ấm áp hơn khi có người để chăm sóc, có người để thương nhớ. Anh tận tình chu đáo chăm sóc cho Vania, tuy rằng rất vụng về trong cách chăm con nhưng anh đã giành tất cả tình thương yêu của mình cho đứa con trai yêu dấu. Qua đó ta thấy, Xô-cô-lốp là một người đầy lòng nhân hậu, bao dung và biết thấu hiểu, đồng cảm với những số phận hẩm hiu. Cũng chính lòng nhân ái và trái tim chan chứa tình thương ấy đã giúp hai trái tim của họ xích lại gần nhau như để sưởi ấm cho nhau vậy.

Tưởng chừng hạnh phúc đã đến bên anh, cuộc sống của anh đã viên mãn nhưng thật trớ trêu thay cuộc đời vẫn không để cho anh yên ổn. Vì một lần không may khi lái xe đụng phải con bò mà anh bị tước bằng lái, công việc để mưu sinh của anh vì thế cũng không còn nữa. Anh lại phải bắt đầu cuộc đời sống phiêu bạt lang thang khắp nơi cùng với bé Vania. Dù cuộc sống có khó khăn với anh bao nhiêu anh vẫnkhoong hề than trách nửa lời, anh vẫn cố gắng để thành chỗ dựa vững chai cho Vania. Dù thể trạng anh đã yếu dần đi, những nỗi đau trong quá khứ lại hiện về khiến lòng anh đau như cắt nhưng anh vẫn cố gắng không khóc, không để cho Vania biết được điều này. Qua đó mới thấy, Xô-cô-lốp còn là một người có lòng nhân đạo cao cả vô cùng.

Hiểu được tình thương yêu của người cha dành cho con và sự nghiệt ngã của cuộc đời do chiến tranh để lại, Sô-lô-khốp đã thể hiện sự thương xót của mình đối với nhân vật : “Với một nỗi buồn thấm thía, tôi nhìn theo hai bố con….”. Đoạn văn cuối của tác phẩm thể hiện được sự khâm phục, ngưỡng mộ  tính cách của những con người Nga, họ luôn luôn kiên cường vượt qua những khó khăn của cuộc sống. Có thể nói trong hoàn cảnh nào thì tình yêu thương, lòng nhân ái của họ vẫn luôn đong đầy, họ yêu thương, đùm bọc nhau cùng vượt qua cuộc đời đầy khó khăn.

Như vậy, qua tác phẩm “Số phận con người” chúng ta như có thể thấy được số phận đau thương của con người sau chiến tranh nó khốn cùng dường bao . Họ không những phải chịu những nỗi đau đớn về thể xác mà còn phải chịu những nỗi đau về tinh thần. Xô-cô-lốp cùng bé Va-ni-a là hai nhân vật đại diện cho những số phận bất hạnh đó. Qua đó tác giả Sô-lô-khốp cũng như đã muốn kêu gọi mọi người, xã hội quan tâm và hãy có trách nhiệm với những đứa trẻ như Vania, chúng cần yêu thương và trân trọng hơn.

Soạn văn 12 phân tích tác phẩm số phận con người

(Phân tích số phận con người – văn mẫu số 3)

Sô Lô Khốp là một nhà văn Xô Viết hết sức lỗi lạc, ông đã đạt được rất nhiều thành tựu to lớn trong lĩnh vực văn học, đặc biệt ông đã đạt được giải thưởng Nô ben vào năm 1965. Những tác phẩm của ông có giá trị nhân văn sâu sắc và để lại nhiều ấn tượng trong lòng người đọc.  Trong đó “Số phận con người” là tác phẩm xuất sắc nhất của ông.

Chiến tranh là một đề tài muôn thuở của rất nhiều nhà văn nhà thơ trên mọi miền đất nước. Nó như đi sâu vào tiềm thức và cuộc sống của mỗi con người, và con người chính là nạn nhân của chiến tranh.  Họ phải hứng chịu sự tàn phá khốc liệt của chiến tranh, phải chịu những đau thương, mất mát, nỗi bất hạnh do chiến tranh gây lên, khiến con người phải sống trong những tháng ngày tăm tối, cơ cực. Khi chiến tranh xảy ra, rất nhiều người đã tình nguyện xung phong ra chiến trường, trong đó có Xô-cô-lốp, nhân vật chính trong tác phẩm “ Số phận con người”. Anh đã từ biệt gia đình, người thân để tham gia vào quân đội Hồng quân trong cả hai trận chiến đấu đầy khốc liệt.

Xô Cô Lốp là một người lính Hồng quân vô cùng kiên cường, anh đã tham gia vào cuộc nội chiến của Liên Xô. Sau khi kết thúc chiến đấu trở về , anh đã vô cùng đau lòng khi được biết tin bố mẹ, anh chị đã không còn ai sống sót. Nỗi đau vừa mới nguôi ngoai khi anh có gia đình cùng ba người con thì Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, anh vẫn tiếp tục tham gia kháng chiến. Khi anh trở về thì hay tin vợ và hai người con gái của mình đã chết trong bom đạn của giặc. Anh đau đớn tột cùng trước sự mất mát này, niềm hy vọng cuối cùng của anh đó là người con trai duy nhất của anh. Nhưng rồi vào năm 1945, người con trai ấy cũng chết do bị một tên thiện xạ của Đức bắn. Niềm hy vọng cuối cùng cũng bị dập tắt, anh như sụp đổ hoàn toàn. Chiến tranh đã cướp đi của anh tất cả từ gia đình, người thân, quê hương, bạn bè…Anh đã trở thành một nạn nhân đau khổ nhất của chiến tranh khi không còn ai bên cạnh, nhà cửa cũng mất, không còn nơi nương tựa. Điều đó mang một ý nghĩa to lớn, ngay từ trong nhan đề của tác phẩm đã thể hiện lên tâm trạng cùng thái độ dứt khoát trước kẻ thù, và nói lên con người chính là nạn nhân của chiến tranh.  

Không chỉ là Xô-cô-lốp, rất nhiều những người khác cũng là nạn nhân của chiến tranh, trong đó có bé Vania. Một cậu bé 6 tuổi đã vì chiến tranh mà mồ côi cả bố lẫn mẹ, bố thì chết trên mặt trận, mẹ thì chết trên tàu hỏa, chẳng có người thân thích bên cạnh. Một đứa trẻ còn quá nhỏ để hiểu chuyện gì đang xảy ra, không người thân, không nhà ở khiến cậu trở thành kẻ lang thang đầu đường xó chợ, ai cho gì ăn nấy, bạ đâu ngủ đó. Thật đáng thương làm sao!

Xô-cô-lốp và cậu bé Vania là hai đại diện cho những con người có số phận đau thương do chiến tranh để lại. Hai con người cùng chung số phận, đơn độc, thiếu tình thương, không nơi nương tựa. Có lẽ vì sự đồng điệu ấy mà ngay từ khi Xô-cô-lốp nhìn thấy Vania anh đã có cảm tình ngay lập tức. Dường như ông trời đã run rủi cho hai con người ấy gặp nhau để bù đắp cho nhau những khoảng trống, Xô-cô-lốp sẽ có người để yêu thương, để nhớ về, để chăm sóc, còn Vania cũng có nơi nương tựa, được bảo bọc trong vòng tay của người cha. Gặp được Vania và nhận cậu bé làm con nuôi, Xô-cô-lốp vui sướng khôn xiết, thế là từ nay anh đã không còn một mình cô đơn nữa, cậu bé như niềm hy vọng đang nhem nhóm trong lòng anh vậy. Dù có vụng về trong việc chăm sóc, nuôi nấng con nhỏ nhưng anh đã dành trọn tình yêu thương của mình cho đứa con trai yêu dấu. Vania bỗng dung có bố, cậu bé hết sức vui mừng, cứ ríu rít như con chim non quyến lến bên người bố của mình, một bước cũng không muốn rời, quấn quýt bên Xô-cô-lốp. Có lẽ bởi vì cậu sợ lại mất đi người cha một lần nữa, quá khứ đau thương đã in hằn quá sâu khiến cho cậu luôn bất an, luôn sợ hãi. Chỉ có tình yêu thương mới có thể xoa dịu nỗi đau ấy và khiến cậu an tâm hơn.

Trải qua bao khó khăn của cuộc sống, nhưng bi kịch lại vẫn chưa dừng lại ở đó. Khi nhận bé Vania, mọi thứ từ đồ ăn, đồ mặc của con đều do Xô-cô-lốp gánh vác, dường như cuộc sống anh khó khăn hơn khi nuôi con nhỏ. Thế nhưng, trong một lần lái xe anh đã đụng trúng một con bò khiến anh bị tước bằng lái, thế là anh mất luôn công việc sinh nhai của hai cha con. Khó khăn lại thêm khó khăn, nhưng Xô-cô-lốp vẫn không than một câu, anh vẫn luôn cố gắng để trở thành chỗ dựa vững chắc cho Vania, không để cho cậu bé phải khóc. Từ đó mới thấy Xô-cô-lốp là người có tấm lòng bao dung và sự hy sinh cao cả.

Sô-lô-khốp đã thể hiện sự đồng cảm thương xót của mình với nhân vật trong tác phẩm. Ông không thể nào giấu đi được những cảm xúc của mình, trước số phận hẩm hiu cũng như tình cảm của hai cha con Vania mà thốt lên: “Với nỗi buồn thấm thía, tôi nhìn theo hai bố con…” Hai người cô đơn côi cút, đã tìm đến nhau đồng cảm và chia sẻ cho nhau những niềm yêu thương để vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Đoạn văn cũng thể hiện sự khâm phục, ngưỡng mộ những tính cách cao đẹp của con người Nga kiên, họ luôn cường vươn mình lên trước những khó khăn của cuộc sống. Dù trong hoàn cảnh đói nghèo đau khổ như thế nào họ vẫn trao cho nhau tình yêu thương nhân ái để cùng chạm tay đến hạnh phúc.

Qua tác phẩm “Số phận con người” ta thấy được cuộc sống của con người sau chiến tranh khó khăn, đau khổ như thế nào. Người lính đã trải qua bao gian nan, khó khăn, nguy hiểm trên chiến trường, những tưởng rằng khi chiến tranh kết thúc họ sẽ được đoàn tụ sống một cuộc sống hạnh phúc, thì người thân của họ đã bị chiến tranh cướp đi. Xô-cô-lốp và bé Vania chính là hiện thân cho những số phận đau thương bất hạnh đó. Đồng thời qua tác phẩm này  Sô-lô-khốp cũng lên tiếng kêu gọi mọi người nên quan tâm và có trách nhiệm hơn với những con người có số phận như thế.