Tổng quát nội dung có trong bài viết
Soạn Bài Nhớ Đồng (ngữ văn lớp 11) chi tiết
Tổng quan về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả Tố Hữu
– Tố Hữu (1920 – 2002) với tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành. Quê ở huyện Quảng Điền và tỉnh Thừa Thiên Huế.
– Thuở nhỏ đã học ở trường Quốc học Huế. Năm 1938 thì ông đã được kết nạp vào Đảng cộng sản. Từ đó thì sự nghiệp thơ ca đã gắn liền với sự nghiệp với cách mạng và thơ ông luôn luôn gắn bí và phản ánh rất chân thật những chặng đường cách mạng với đầy gian khổ với hi sinh nhưng cũng nhiều thắng lợi vẻ vang của dân tộc Việt Nam.
2. Tổng quan tác phẩm
Đầu năm 1939 với tình hình thế giới đã trở nên căng thẳng với cuộc đại chiến lần thứ hai có nguy cơ bùng nổ thì thực dân Pháp đã quay lại để đàn áp phong trào cách mạng ở Đông Dương. Cuối tháng 4 năm ấy thì Tố Hữu bị chính quyền của thực dân bắt ở Huế trong một đợt khủng bố Đảng Cộng sản. “Nhớ đồng” đã được viết trong những ngày bị giam ở nhà lao Thừa Phủ Thiên (Huế). Bài thơ này thuộc phần “xiềng xích” của tập chí của “từ ấy”.
Bố cục: 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến “rất thiệt thà): Nỗi nhớ da diết của nhà thơ với cuộc sống ở bên ngoài.
+ Phần 2 (tiếp đến “bát ngát trời): Nhớ chính bản thân khi chưa bị giam ở nơi ngục tù.
+ Phần 3 (còn lại): Trở lại của thực tại.
Nội dung kiến thức
Câu 1: (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2)
– Tiếng hò đã vang lên lẻ loi với đơn độc trưa yên tĩnh và sâu lắng đã gợi cảm với giác buồn, hiu quạnh với đồng điệu với cảnh ngộ và tâm trạng người tù.
– Tiếng hò đã gợi dậy tất cả những gì của thế giới bên ngoài. Đó là âm thanh của cuộc sống bên ngoài đến được với nhà tù và âm thanh tiêu biểu của xứ Huế đã gợi nỗi nhớ đồng quê và nhớ người dân quê da diết.
Câu 2: (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2)
– Trong bài thơ Tố Hữu đã dùng khá nhiều phép điệp, nhất là điệp khúc: gì sâu bằng những trưa thương nhớ và gì sâu bằng những trưa hiu quạnh và điệp từ “đâu”. Việc lặp lại như vậy đã tạo được hiệu quả nghệ thuật cao và tác dụng như một điệp khúc nhân mạnh tô đậm cảm xúc của bài thơ:
– Nỗi hiu quạnh: hiu quạnh trong âm thanh với tiếng hò não nùng, hiu quạnh của trưa vắng và hòa điệu cùng nỗi hiu quạnh của người tù một mình đối diện với bốn bức tường giam hoàn toàn cách biệt với thế giới bên ngoài.
– Nỗi thương nhớ: đã được khơi gợi từ tiếng hò, từ sự quạnh hiu. Thương nhớ đến đồng quê (từ cảnh sắc đến người dân ở quê).
– Bao trùm là âm điệu với tiếng than về nỗi quạnh hiu cùng cực một người tha thiết yêu đời và say mê hoạt động bị cách ly khỏi cuộc đời.
Câu 3: (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2)
– Hình ảnh của đồng quê đã được hình dâu rõ ràng và cụ thể không chỉ bằng đường nét mà màu sắc còn có hương vị, hơi mát…Tất cả đều là những cảnh sắc rất đơn sơ và quen thuộc mà rất đỗi thân thương (màu sắc: ô mạ xanh; không khí yên bình mà ruồng tre mát với thở yên vui; hương vị với gió còn thơ và khoai ngọt sắn bùi; âm thanh: úa xao xác với tiếng che lùa nước hòa tiếng não nùng và những âm thanh buồn nhưng lại thể hiện được ở hồn quê)
– Bao trùm là điệu tiếng than về nỗi quạnh hiu cùng cực của một người tha thiết rất yêu đời và say mê hoạt động bị cách ly khỏi cuộc đời.
Câu 4: (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2)
“Đâu những của ngày xưa tôi nhớ tôi
Ôi ruộng đồng quê thương tôi nhớ ơi”
– Đoạn thơ đã tạo với hai hình ảnh đối lập: hình ảnh của nhà thơ trước khi gặp lý tưởng cách mạng đã được tái hiện trong ký ức (những ngày xưa tôi nhớ tôi) và hình ảnh sau khi đã đến với lý tưởng cách mạng:
– Trước khi gặp lí tưởng với cách mạng: băn khoăn và vẩn vơ, quanh quẩn với tâm hồn bế tắc và chán nản.
– Sau khi gặp lí tưởng cách mạng: như cánh chim vui say và bay liệng trong không gian bao la bát ngát. Tâm hồn đã được giải phóng, rộng mở và hòa nhập với cuộc đời.
– Từ hai hình ảnh đối lập thì nhà thơ đã quay về với thực tại: cánh chim buồn nhớ gió mây. Hình ảnh của con chim tự do ngày nào giờ đây trong cảnh giam cầm và nhớ gió mây đã gợi niềm say mê lí tưởng và khao khát được hoạt động và được cùng đồng chí với đồng bào để chiến đấu.
Câu 5: (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2)
Nhận xét chung về tâm trạng của tác giả đã thể hiện trong bài thơ:
– Bài thơ không dùng lại nỗi thương nhớ của đồng quê mà còn là thương nhớ cuộc sống với thương nhớ đồng bào và khao khát tự do với bất bình với thực tại tù đày.