Tổng quát nội dung có trong bài viết
Soạn Bài Chiều Tối (sgk văn 11) chi tiết nhất để các bạn tham khảo
Về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả Hồ Chí Minh
– Hồ Chí Minh (1890 – 1969)
– Quê: Nam Đàn – Nghệ An.
– Gia đình: Nhà nho yêu nước.
– Bản thân: Thông minh và yêu nước và thương dân sâu sắc.
– Sự nghiệp văn học: Phong phú và rất đặc sắc.
Tổng quan tác phẩm
a, Nằm trong tập thơ “Nhật kí trong tù”
Hoàn cảnh ra đời thơ “Nhật kí trong tù”:
– Là tập nhật kí viết bằng thơ và được Bác sáng tác trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ mùa thu năm 1942 – 1943 tại tỉnh Quảng Tây.
– Tập thơ gồm có 134 bài thơ bằng chữ Hán ghi trong một cuốn sổ tay lấy tên là “Ngục trung nhật kí”. Năm 1960 thì tập thơ được dịch ra tiếng Việt và có tên là “Nhật kí trong tù”.
Bài thơ “Chiều tối”
– Vị trí: Bài thứ có 31 của tập thơ “Nhật kí trong tù”.
– Hoàn cảnh sáng tác: Trên đường chuyển lao của Hồ Chí Minh từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo cuối thu năm 1942.
b, Bố cục của bài thơ
Gồm 2 phần:
– Hai câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên chiều tối qua cảm nhận của nhà thơ;
– Hai câu thơ cuối: Bức tranh đời sống của con người.
Nội dung kiến thức
Câu 1:(Trang 41 sgk ngữ văn lớp 11 tập 2)
So sánh bản dịch của thơ với bản dịch nghĩa:
Câu thơ thứ 1: dịch khá sát.
Câu thơ thứ 2: dịch chưa hết ý với thơ
Cô vân: chòm mây cô đơn với lẻ loi.
→ Bản dịch thiếu mất đi chữ “cô”.
Mạn mạn: trôi chầm chậm và uể oải với mệt mỏi.
→ Bản dịch “trôi nhẹ” không diễn tả được hết ý của câu thơ.
=> Câu thơ thứ 2 bản dịch chưa diễn tả được sự mệt mỏi vất vả của người tù sau một ngày đi đường vất vả.
Câu thơ thứ 3:
Sơn thôn thiếu nữ – dịch cô em xóm núi làm mất đi sắc thái rất trang trọng của câu thơ.
Lặp ma bao túc – bao túc ma hoàn: bản dịch chưa chuyển tải được vòng quay của chiếc cối → nhịp điệu khẩn trương và hối hả.
Phiên âm không có chữ “tối” ở bản dịch đưa ra thêm chữ “tối” không cần thiết.
Câu thơ thứ 4: dịch tương đã đối thoát ý.
Câu 2: (Trang 41 sgk ngữ văn lớp 11 tập 2)
Bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ với hai câu thơ đầu
* Bức tranh thiên nhiên:
– Không gian: lớn rộng và hoang vắng, tĩnh lặng.
– Thời gian: chiều tối với thời khắc cuối cùng của một ngày → mệt mỏi và cần được nghỉ ngơi cũng là thời gian gợi nhiều cảm xúc buồn.
Cảnh vật:
– Chim mỏi: biểu tượng cho buổi chiều tà → cảm nhận với trạng thái bên trong của sự vật.
– Chòm mây cô đơn đang trôi giữa bầu trời rất bao la.
Nghệ thuật:
– Sử dụng hình ảnh ước lệ và tượng trưng với bút pháp chấm phá.
– Nghệ thuật tương phản: tìm về (của cánh chim) >< trôi đi (của tầng mây); rừng (có đích, có nơi chốn) >< tầng không (không có đích, gợi sự vô định).
→ Bức tranh thiên nhiên đẹp và buồn, cô quạnh nơi núi rừng.
* Vẻ đẹp tâm hồn Bác:
– Yêu hòa mình vào thiên nhiên.
– Tinh thần lạc quan với phong thái ung dung của Bác.
Câu 3:(Trang 42 sgk ngữ văn lớp 11 tập 2)
Bức tranh về đời sống qua hai câu thơ cuối
Hình ảnh:
– Thiếu nữ say ngô: người lao động rất khỏe khoắn trẻ trung → con người là trung tâm của bức tranh đã xuất hiện trong tư thế lao động và làm chủ thiên nhiên.
– Lò than rực hồng: tạo cảm giác ấm áp và xua tan cái lạnh chiều tối.
→ Chữ “hồng” làm bừng sáng bài thơ, tứ thơ vận động từ bóng tối ra ánh sáng → tinh thần lạc quan đã vượt lên mọi hoàn cảnh.
Nghệ thuật:
– Sử dụng thi pháp cổ điển đã lấy ánh sáng để tả bóng tối.
– Điệp từ: ma bao túc đã bao túc ma hoàn.
=> Bức tranh thiên nhiên lúc chiều tối với sự xuất hiện của người lao động đã xua tan đi vẻ lạnh lẽo đã gợi lên sự ấm áp và tươi vui. Đó là nhãn quan tích cực luôn hướng về sự sống và ánh sáng của người chiến sĩ cộng sản.
Câu 4: (Trang 41 sgk ngữ văn lớp 11 tập 2)
Nghệ thuật tả cảnh:
– Bút pháp chấm phá.
– Nghệ thuật tương phản.
– Lấy động tả tĩnh.
– Ngôn ngữ bài thơ đã được sử dụng linh hoạt và sáng tạo.
Luyện tập ôn luyện kiến thức
Câu 1:(Trang 42 sgk ngữ văn lớp 11 tập 2)
Sự vận động của cảnh vật với tâm trạng của nhà thơ trong bài Chiều tối:
– Vận động không gian từ rộng lớn và lạnh lẽo đến ấm áp và tươi vui, giàu sự sống.
– Tâm trạng con người từ uể oải và rất mệt mỏi đến tươi vui, lạc quan.
Trong bài thơ Chiều tối thì hình ảnh đẹp nhất đã thể hiện tập trung vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh là hình ảnh của cô gái xay ngô tối và bếp lửa hồng: Hình ảnh cô gái xay ngô đã toát lên vẻ rất trẻ trung và khỏe khoắn bên ngọn lửa hồng đã gợi hơi ấm sự sống với chút niềm vui và hạnh phúc. Đồng thời đã gợi tư thế con người làm chủ thiên nhiên với núi rừng.
Câu 3:(Trang 41 sgk ngữ văn lớp 11 tập 2)
Thép và tình trong thơ của Hồ Chí Minh (biểu hiện rõ nhất qua tập Nhật kí trong tù):
– Chất thép chính là cái dũng khí kiên cường và phong thái ung dung tự tại và lạc quan yêu đời.
– Chất tình là tình cảm dào dạt với thiên nhiên với cuộc sống với con người.
Trong bài thơ Chiều tối đã thể hiện theo một cách riêng, nhưng nhìn chung đều trong cảm quan đã nêu trên.
