Rái cá Việt Nam có nhiều loài không? Nếu muốn tìm hiểu về các loại rái cá ở Việt Nam, bài viết sẽ cho bạn câu trả lời.
Rái cá là gì?
Rái cá là thành viên lớn nhất của họ chồn. Không giống như các loài chồn khác, rái cá là loài bán thủy sinh. Cơ thể bóng mượt của chúng có kích thước từ hai đến gần sáu feet. Mười ba loài rái cá trượt xuống bờ sông, tung hứng đá và nổi trên lưng ở lưu vực sông trên năm châu lục. Những nơi duy nhất không có rái cá đặc hữu là Úc và Nam Cực.
Mặc dù bạn có thể nghĩ chúng chỉ là một loài, nhưng thực tế có tới 13 loài khác nhau sống trên khắp thế giới! Một số loài to, một số loài nhỏ và một số loài sống ở vùng nước ngọt trong khi những loài khác sống ở biển. 13 loài này là:
- Rái cá Á-Âu;
- Rái cá lông mịn;
- Rái cá vuốt nhỏ châu Á;
- Rái cá mũi lông;
- Rái cá biển;
- Rái cá sông Bắc Mỹ;
- Rái cá Tân nhiệt đới;
- Rái cá sông khổng lồ;
- Rái cá sông phía Nam;
- Rái cá biển;
- Rái cá không vuốt châu Phi;
- Rái cá không vuốt Congo;
và rái cá cổ đốm.
Tất cả các loài rái cá đều xuất hiện trong Sách đỏ các loài bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế và chỉ có một loài được liệt kê là “ít quan tâm”.
Trong số 13 loài rái cá, hiện có 5 loài có nguy cơ tuyệt chủng cao. Có rất nhiều mối đe dọa đối với rái cá và chủ yếu bao gồm ô nhiễm, phá hủy môi trường sống, đánh bắt quá mức và săn trộm. Chúng cũng có thể bị tổn hại do vướng lưới ma và các loại ngư cụ đánh bắt cá bất hợp pháp khác. Một loại ký sinh trùng mèo có tên là bệnh toxoplasma cũng gây ra mối đe dọa cho những sinh vật này. Chúng có trong phân mèo, loại ký sinh trùng này xâm nhập vào đường thủy thông qua nước chảy tràn và chất độn chuồng mèo có thể xả được.
Rái cá sẽ làm nhà trên đất liền, và đây được gọi là ‘holt’. Nó thường là một cấu trúc giống như tổ được làm bằng cành cây và cành nhỏ dọc theo các rìa đá của đất liền. Đôi khi, rái cá thậm chí có thể được tìm thấy trong các con đập mà hải ly để lại. Chúng rất bảo vệ những ngôi nhà mà chúng làm trên đất liền, mặc dù chúng ít nước.
Hầu hết rái cá sống ở các con sông, hồ và vùng đất ngập nước ngọt (đây là rái cá sông). Rái cá biển và rái cá biển nhỏ hơn được tìm thấy ở Thái Bình Dương. Rái cá tìm kiếm vùng nước sạch có nhiều thức ăn và có bờ đất rậm rạp nơi chúng có thể nuôi con non.
Hiện có 13 loài rái cá, nên tất cả chúng đều thích nghi với môi trường sống của mình theo những cách khác nhau.
Tuy nhiên, một trong những cách thích nghi phổ biến nhất là bộ lông dày. Hầu hết rái cá sống ở vùng lạnh, vì vậy chúng đã phát triển bộ lông dày để giữ ấm cơ thể, ngay cả trong nước đóng băng. Chúng cũng có bàn chân có màng và đuôi khỏe để giúp chúng bơi.
Việt Nam là nơi sinh sống của 4/13 loài rái cá trên thế giới gồm rái cá lông mũi (Lutra sumatrana), rái cá thường (Lutra lutra), rái cá lông mượt (Lutra perspicillata) và rái cá vuốt bé (Aonyx cinerea). Hiện nay cả 4 loài rái cá Việt Nam đều đang bị đe dọa nghiêm trọng môi trường sinh sống bị thu hẹp và nạn săn bắt để lấy da, làm thuốc và lấy thịt.
Rái cá thường (Lutra lutra)
Loài rái cá thường này có chiều dài cơ thể khoảng 57-95 cm (chưa tính đuôi), có trọng lượng khoảng 7-12 kg. Loài rái cá này có bộ lông màu xám đến nâu hung đốm hoa râm, phần lông ở bụng màu xám tro, và phần họng và má có màu phớt trắng.
Phần đuôi của chúng có chiều dài gần bằng nửa thân, tròn đều nhỏ dần từ gốc đến mút đuôi. Loài rái cá này được ghi nhận ở Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái, Bắc Kạn, Hòa Bình, Quảng Ninh, Hà Nội, Gia Lai, Lâm Đồng.
Rái cá lông mũi (Lutra sumatrana)
Rái cá lông mũi có bộ lông màu nâu sẫm, phần môi dưới, cằm và trước họng lông có màu hơi trắng. Chóp đuôi của chúng thỉnh thoảng có đốm trắng. Đặc điểm dễ nhận biết của loài này là phần da mũi có phủ lông.
Loài rái cá này có chiều dài cơ thể khoảng 51 – 81 cm (chưa tính đuôi), nặng 5 – 5,9 kg. Trước đây, loài rái cá này sinh sống phổ biến ở các khu rừng tràm và rừng ngập mặn đồng bằng sông Cửu Long.
Rái cá lông mượt (Lutrogale perspicillata)
Rái cá lông mượt (Lutrogale perspicillata) có chiều dài cơ thể khoảng 79 cm (chưa tính đuôi), nặng 8-9 kg. Đặc điểm nhận dạng của chúng là có tai lớn hơn tai rái cá thường, đuôi dẹp ra hai bên như chèo. Chúng có bộ lông dài, mịn mượt và màu xám đến nâu hung; lông bụng màu sáng hơn lưng; phần ngực, môi trên, má, họng và cổ màu trắng sữa.
Trước đây rái cá lông mượt có khá nhiều, phân bố rộng khắp Việt Nam, đã thu mẫu hoặc quan sát thấy ở Quảng Ninh (vịnh Hạ long), Đắk Lắk, Lâm Đồng. Nhưng hiện nay vùng phân bố của chúng bị thu hẹp nhiều và số lượng giảm sút nghiêm trọng do săn bắt và môi trường bị suy thoái.
Rái cá vuốt bé (Aonyx cinerea)
Rái cá vuốt bé (Aonyx cinerea) là loài rái cá bé nhất thế giới với chiều dài có thể khoảng 40-63 cm (chưa tính đuôi), nặng 4-5 kg.
Loài này có thân hình ngắn, bộ lồng màu nâu nhạt hoặc xám lông, phần bụng màu sáng hơn. Đặc điểm nhận dạng của nó là vuốt chân nhỏ, không thò ra khỏi ngón, màng bơi không phủ hết ngón chân và tai có nắp che lỗ tai.
Trước đây, rái cá vuốt bé phân bố rộng trên toàn quốc, được thu mẫu và quan sát thấy ở Quảng Ninh (Vịnh Hạ Long), Quảng Trị, Bình Phước, Lâm Đồng, Kiên Giang, Cà Mau. Nhưng hiện nay số lượng loài này đã bị giảm sút nhiều do săn bắt và mất nơi sống.
