Tại vùng núi hẻo lánh Serra do Divisor thuộc phía tây Amazon, các nhà khoa học Brazil vừa công bố một phát hiện chấn động trên tạp chí Zootaxa. Sau nhiều năm lần theo những tiếng hót ma quái vọng lại từ rừng sâu, họ đã xác định được một loài chim hoàn toàn mới mang tên Tinamus resonans (tinamou mặt xám). Đây là lần đầu tiên sau hơn ba phần tư thế kỷ, một loài mới thuộc chi này được ghi nhận.
Bóng ma trong rừng thẳm
Câu chuyện bắt đầu vào năm 2021, khi các nhà thám hiểm lần đầu nghe thấy một âm thanh kỳ lạ, vang vọng khắp các sườn núi. Tiếng kêu này có đặc tính đánh lừa thính giác, khuếch tán trong tầng thấp của rừng khiến người nghe mất phương hướng. Sự bí ẩn của “ca sĩ” giấu mặt, kết hợp với địa hình hiểm trở và thảm thực vật dày đặc, đã thách thức giới nghiên cứu suốt nhiều năm trời.
Phải đến tháng 11 năm 2024, nhờ sử dụng công nghệ phát lại âm thanh tổng hợp kỹ thuật số, nhóm nghiên cứu mới dụ được hai cá thể bước ra ánh sáng. Kết quả phân tích cho thấy chúng thuộc họ Tinamidae, một dòng họ có liên hệ gần gũi với loài chim Moa khổng lồ đã tuyệt chủng tại New Zealand.
Về ngoại hình, Tinamus resonans có kích thước chỉ bằng một con gà, sở hữu bộ lông màu quế, thân hình tròn trịa và đôi mắt to tròn được tô điểm bởi một vệt lông tối màu. Chúng chủ yếu sống trên mặt đất và khả năng bay lượn rất hạn chế.
Hội chứng “Dodo” và mối lo ngại về sự sinh tồn
Điều khiến phát hiện này trở nên đặc biệt và cũng đáng lo ngại nhất – không phải là ngoại hình mà là hành vi của chúng. Các nhà nghiên cứu mô tả loài chim này “bình thản đến mức kỳ lạ”. Khi đối mặt trực tiếp với con người, chúng không hề tỏ ra sợ hãi hay lảng tránh.
Báo cáo nghiên cứu chỉ rõ: “Các cá thể di chuyển chậm rãi qua những khu vực thoáng đãng mà không hề có dấu hiệu cảnh giác. Chúng dường như thất bại trong việc nhận diện con người là một mối đe dọa tiềm tàng”.
Tập tính này gợi nhớ một cách đau lòng đến loài chim Dodo nổi tiếng. Vào thế kỷ 17, khi người châu Âu đặt chân lên đảo Mauritius, loài Dodo do sống biệt lập quá lâu đã hoàn toàn không sợ người. Sự “ngây thơ” về mặt sinh học đó, kết hợp với khả năng di chuyển chậm chạp trên mặt đất, đã dẫn đến sự tuyệt chủng nhanh chóng của chúng chỉ trong vài thập kỷ.
Tương lai mong manh
Hiện tại, quần thể Tinamus resonans ước tính có khoảng 2.106 cá thể. Sự an toàn của chúng tạm thời được đảm bảo nhờ sự hẻo lánh của vùng Serra do Divisor. Tuy nhiên, các kế hoạch phát triển kinh tế và mở cửa rừng Amazon đang treo lơ lửng trên đầu loài vật này.
Luis Morais, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Bảo tàng Quốc gia Rio de Janeiro và là tác giả chính của nghiên cứu, cảnh báo trên tờ New York Times: “Hành vi của loài chim này phản chiếu chính xác những ghi chép lịch sử về loài Dodo đã tuyệt chủng, và nguy cơ tuyệt chủng của nó là thực tế không kém”.
Phát hiện về Tinamus resonans là một tin vui cho đa dạng sinh học, nhưng đồng thời cũng đặt ra một bài toán cấp bách cho công tác bảo tồn. Nếu không có các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt trước sự xâm lấn của con người, sự “thân thiện” của loài chim này có thể chính là án tử của chúng.
