Một hình ảnh chụp từ vệ tinh Landsat 8 của Hoa Kỳ mới đây đã gây xôn xao cộng đồng khoa học khi ghi lại được 10 “hố đen” xoay tròn với hình dạng lồi ra một cách kỳ lạ, xuất hiện trên bầu trời đảo Heard , một hòn đảo không người ở nằm biệt lập tại Nam Ấn Độ Dương.
Ban đầu, hình ảnh này đã khiến nhiều người băn khoăn về bản chất của chúng, nhưng các nhà khoa học đã nhanh chóng giải mã bí ẩn, xác nhận đây là một hiện tượng tự nhiên hiếm gặp và đầy ngoạn mục.
Những “hố đen” này, với chiều rộng trung bình khoảng 13km, được quan sát đang quay tròn và mở rộng ra từ đảo Heard . Dữ liệu từ Đài quan sát Trái Đất của NASA cho thấy chúng di chuyển theo hướng đông bắc và dần dần thu nhỏ kích thước khi đi xa khỏi hòn đảo.
Mười lỗ mây bất thường xuất hiện trên đảo Heard .
Giải mã hiện tượng: Xoáy von Karman
Theo Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia (NOAA), những “hố đen” kỳ lạ này thực chất là một hiện tượng khí tượng được gọi là xoáy von Karman (Von Karman vortex). Hiện tượng này xảy ra khi một luồng không khí ổn định thổi qua một chướng ngại vật trên mặt đất, chẳng hạn như một hòn đảo hoặc một đỉnh núi.
Luồng không khí bị phá vỡ, tạo ra một loạt các xoáy mây xoay tròn xen kẽ nhau ở phía sau chướng ngại vật. Hiện tượng này được đặt theo tên của nhà vật lý người Mỹ gốc Hungary Theodore von Karman, người đầu tiên mô tả nó một cách khoa học.
Trong hầu hết các trường hợp, xoáy von Karman tạo thành các dải mây xoắn ốc kéo dài theo một hướng duy nhất. Tuy nhiên, luồng xoáy trên đảo Heard lần này lại đặc biệt hiếm gặp. Phân tích của NASA cho thấy luồng xoáy này đã xoay gần 90 độ ở giữa chừng, một hiện tượng được cho là do một luồng gió tây mạnh bất ngờ, với tốc độ vượt quá 80km/h, làm thay đổi hướng di chuyển của các xoáy.
Điều đáng chú ý hơn cả là thay vì tạo ra các dải mây mỏng như thường lệ, luồng xoáy trên đảo Heard đã tạo ra một loạt các “lỗ hổng” dày đặc, dường như bị xé toạc bởi lớp mây bên trên. Các chuyên gia suy đoán rằng điều này có thể là do lớp mây quá dày, khiến chỉ có phần trung tâm của luồng xoáy mới có đủ năng lượng để làm gián đoạn luồng không khí.
Năm 2015, một dải mây xoáy xuất hiện trên quần đảo Canary trên bờ biển Đại Tây Dương của châu Phi.
Ngọn núi lửa nhỏ tạo ra hiện tượng lớn
Đảo Heard là một hòn đảo hoang vắng, nổi bật với Đỉnh Mawson, một ngọn núi lửa đang hoạt động cao khoảng 2.700 mét. Mặc dù Đỉnh Mawson nhỏ hơn các đỉnh núi khác thường tạo ra xoáy von Karman, nhưng chính nó lại là nguyên nhân gây ra hiện tượng kỳ thú lần này. Điều này làm cho xoáy trên đảo Heard trở nên tương đối hiếm gặp, chỉ xảy ra khi các điều kiện khí tượng kết hợp một cách hoàn hảo.
Hình ảnh vệ tinh lịch sử cho thấy vào tháng 11 năm 2015, hòn đảo này cũng đã từng tạo ra một dải mây xoáy điển hình. Tuy nhiên, hiện tượng “hố đen” xoay tròn lần này mang một hình thái độc đáo hơn nhiều, là minh chứng cho sự kỳ diệu và bất ngờ của thiên nhiên.
Khám phá này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các hiện tượng khí tượng phức tạp, mà còn cho thấy rằng ngay cả những vùng đất hẻo lánh nhất trên hành tinh cũng ẩn chứa những bí mật khoa học đầy hấp dẫn.
