Băng tan nhanh ở Greenland không chỉ khiến mực nước biển dâng mà còn thúc đẩy sự sống trong đại dương. Các nhà khoa học phát hiện, dòng nước tan từ sông băng Jakobshavn có thể “kéo” các lớp nước sâu giàu dinh dưỡng lên mặt biển, giúp lượng tảo phù du mùa hè tăng tới 40%.
Nước tan từ băng đưa dinh dưỡng lên mặt biển
Nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Communications: Earth & Environment cho thấy, nước tan từ khối băng khổng lồ của Greenland đang khuấy động các chất dinh dưỡng từ đáy biển, tạo điều kiện để tảo phù du sinh sôi. Đây là những sinh vật giống thực vật, siêu nhỏ nhưng đóng vai trò sống còn với hệ sinh thái biển: hấp thụ CO₂ và là nền tảng cho nguồn lợi thủy sản toàn cầu.
Khối băng Greenland, có nơi dày tới 1,6 km, đang mất khoảng 293 tỷ tấn băng mỗi năm. Vào đỉnh điểm mùa hè, hơn 300.000 gallon (1.200 m³) nước ngọt từ sông băng Jakobshavn (Sermeq Kujalleq) tuôn ra biển mỗi giây. Dòng nước này lao xuống hàng trăm mét dưới mặt biển trước khi hòa lẫn với các dòng chảy xung quanh.
Khi bề mặt sông băng tan chảy, nước sẽ khoan những lỗ xuống tận đáy, chảy giữa lớp băng và nền đá, rồi bắn ra ngoài ở chân sông băng, tạo thành một “cột” nước đổ vào đại dương.
Do nhẹ hơn nước biển mặn, dòng nước tan này khi trồi lên sẽ mang theo các dưỡng chất quan trọng như sắt và nitrat (thành phần chính của phân bón) ra tầng mặt, nơi tảo phù du đang trôi nổi.
Tảo phù du dù nhỏ hơn cả đầu kim, nhưng lại nuôi sống sinh vật phù du khác như nhuyễn thể (krill), từ đó cung cấp thức ăn cho cá, cá voi và nhiều loài biển lớn khác.
Sự bùng nổ tảo ở Bắc Cực và thách thức nghiên cứu
Dữ liệu vệ tinh NASA cho thấy tốc độ sinh trưởng của tảo phù du ở Bắc Cực đã tăng 57% từ 1998 đến 2018. Với Greenland, nguồn nitrat từ đáy biển đặc biệt quan trọng vào mùa hè, sau khi phần lớn dưỡng chất đã bị “tiêu thụ” trong đợt nở rộ mùa xuân.
Tuy nhiên, việc kiểm chứng giả thuyết này không hề dễ, bởi địa hình hẻo lánh, băng trôi khổng lồ và điều kiện quan sát dài hạn khó khăn.
Để “nhìn xuyên” vào những gì diễn ra ở vùng nước quanh sông băng Jakobshavn, nhóm nghiên cứu sử dụng mô hình đại dương ECCO-Darwin, phát triển bởi NASA JPL và Viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Mô hình này tích hợp gần như mọi dữ liệu đo đạc đại dương trong 30 năm qua — từ nhiệt độ, độ mặn cho tới áp suất đáy biển — với hàng tỷ điểm dữ liệu.
Các nhà khoa học đã tạo ra một “mô hình trong mô hình” để mô phỏng chi tiết khu vực vịnh hẹp ngay dưới chân sông băng. Nhờ sức mạnh của siêu máy tính tại Trung tâm Nghiên cứu Ames (NASA), họ tính toán được rằng lượng dưỡng chất từ đáy biển được “kéo” lên nhờ dòng nước băng tan có thể giúp tảo phù du mùa hè phát triển thêm 15–40%.
Dòng nước băng tan không chỉ thay đổi nhiệt độ và hóa học của nước biển, khiến chúng kém khả năng hòa tan CO₂, mà còn góp phần tăng lượng CO₂ được hấp thụ nhờ tảo quang hợp mạnh hơn. Hai tác động này gần như cân bằng nhau.
Liệu điều này có mang lại lợi ích cho sinh vật và ngành thủy sản ở Greenland? Các nhà khoa học cho rằng cần nhiều thời gian để hiểu hết tác động, nhất là khi tốc độ băng tan được dự báo sẽ còn tăng trong nhiều thập kỷ tới.
