Nếu có trong tay một cỗ máy thời gian và quyết định quay trở lại châu Âu trong khoảng thời gian từ năm 500 đến 1500 sau Công nguyên, thì chào mừng bạn đã đến với thời Trung Cổ, nơi mà xác suất bạn bỏ mạng trên bồn cầu còn cao hơn cả việc đi tắm. Nhưng khoan hãy lo lắng về những giàn thiêu hay ngọn đuốc của các cuộc săn phù thủy.
Trái ngược với quan niệm phổ biến rằng tôn giáo và khoa học là hai thái cực đối nghịch, thực tế lịch sử cho thấy nhà thờ và khoa học không hề mâu thuẫn gay gắt như phim ảnh vẫn mô tả. Nhiều lãnh đạo tôn giáo thời bấy giờ thực chất xem các tiến bộ trong toán học và nghiên cứu tự nhiên là cách để thấu hiểu rõ hơn về “tác phẩm” của Chúa. Đây chính là cơ sở để một lữ khách thời gian như bạn có thể tồn tại và thậm chí trở thành người khai sáng.
Các sử gia gọi những năm từ 500 đến 1500 sau Công nguyên là thời Trung Cổ. Sau sự sụp đổ của Đế chế Tây La Mã, các chuẩn mực xã hội mới đã phát triển khi Kitô giáo lan rộng. Nhưng nếu bạn du hành về châu Âu thời kỳ này, sự hiện diện và công nghệ của bạn có thể thúc đẩy kỷ nguyên này tiến nhanh đến một hình thức Khai sáng khác.
Cuộc cách mạng bắt đầu từ… nhà vệ sinh
Nếu muốn thay đổi thế giới, hãy bắt đầu từ những nhu cầu cơ bản nhất. Tại châu Âu thời bấy giờ, khái niệm vệ sinh là một cơn ác mộng thực sự. Tầng lớp quý tộc sống trong các lâu đài sử dụng một thiết bị gọi là “garderobe”.
Về cơ bản, đó là một cái lỗ cho phép chất thải rơi thẳng từ trên cao xuống hào nước bao quanh lâu đài. Hệ quả là xã hội châu Âu thời bấy giờ theo đúng nghĩa đen là đang ngập sâu trong chất thải, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi.
Bệnh tả, kẻ sát nhân thầm lặng có thể giết chết một người khỏe mạnh chỉ trong vài giờ, hoành hành khắp nơi. Sự can thiệp của bạn lúc này không cần đến những vi mạch phức tạp, mà chỉ đơn giản là gạch và giấy. Việc hướng dẫn người dân xây dựng hệ thống cống rãnh bằng gạch và giới thiệu khái niệm giấy vệ sinh (thứ mà Trung Quốc đã đi trước từ lâu) sẽ là một bước tiến vĩ đại, ngăn chặn vô số cái chết oan uổng do nhiễm khuẩn.
Bài toán vắc-xin và canh bạc miễn dịch
Tuy nhiên, vệ sinh tốt hơn không thể ngăn chặn mọi thứ. Đậu mùa, cơn ác mộng của nhân loại với tỷ lệ tử vong lên tới 33%, vẫn là một thách thức khổng lồ. Vắc-xin cho căn bệnh này mãi đến năm 1796 mới được phát minh. Nếu bạn nghĩ đến việc mang theo vài thùng vắc-xin từ tương lai, đó là một ý tưởng tồi vì chúng sẽ nhanh chóng cạn kiệt mà không có cách nào tái sản xuất.
Thay vào đó, kiến thức mới là thứ vũ khí mạnh nhất. Bạn có thể áp dụng phương pháp của Tiến sĩ Edward Jenner: sử dụng bệnh đậu bò. Bằng cách chủ động lây nhiễm bệnh đậu bò (một loại bệnh nhẹ hơn nhiều) cho người dân, bạn có thể tạo ra khả năng miễn dịch cộng đồng đối với bệnh đậu mùa.
Dù việc gây ra một đại dịch đậu bò có thể gây tranh cãi và cướp đi một số sinh mạng, nhưng con số đó sẽ nhỏ hơn rất nhiều so với thảm họa đậu mùa. Và tất nhiên, một lời khuyên nhỏ cho bạn: hãy đeo khẩu trang trong những tuần đầu tiên để tránh việc chính bạn trở thành nguồn lây lan những virus lạ từ tương lai.
Thắp sáng đêm trường Trung Cổ
Mặc dù người Hy Lạp cổ đại đã biết đến khái niệm về điện, nhưng với người Trung Cổ, đó vẫn là một ý niệm trừu tượng. Đây là lúc bạn trổ tài. Bạn có thể dạy các thợ rèn cách nung chảy đồng và đập chúng thành những sợi dây dẫn mảnh, sau đó sử dụng nam châm để tạo ra dòng điện.
Từ nền tảng thô sơ này, một mạng lưới điện sơ khai có thể được hình thành. Hãy tưởng tượng máy in được điện khí hóa sớm hơn hàng trăm năm, cho phép hình ảnh và tri thức lan truyền khắp thế giới với tốc độ chóng mặt, phá vỡ thế độc quyền về kiến thức của tầng lớp giàu có. Bạn cũng sẽ phải dạy họ cách chế tạo bóng đèn, tấm pin mặt trời hay động cơ, đặt nền móng cho một kỷ nguyên kết nối chưa từng có.
Khi điện thoại thông minh thay thế thước trắc tinh
Trong thời đại này, thước trắc tinh (astrolabe) là đỉnh cao công nghệ, giúp con người xem giờ, xác định vị trí và thậm chí bói toán. Nhưng sự xuất hiện của chiếc điện thoại thông minh trên tay bạn sẽ biến biểu tượng địa vị đó thành đồ cổ ngay lập tức. Với hệ thống điện vừa thiết lập, bạn có thể sạc lại thiết bị của mình và mở ra một kho tàng tri thức vô tận cho nhân loại.
Tuy nhiên, mọi sự can thiệp đều có cái giá của nó. Bằng cách đẩy nhanh sự phát triển của nhân loại qua các cuộc cách mạng về y tế, năng lượng và thông tin, bạn đang tạo ra một hiệu ứng cánh bướm khổng lồ. Dòng thời gian sẽ thay đổi vĩnh viễn, và tương lai nơi bạn sinh ra và lớn lên có thể sẽ không bao giờ tồn tại nữa. Đó là nghịch lý của kẻ du hành thời gian: khi bạn xây dựng một quá khứ tốt đẹp hơn, bạn có thể đang xóa sổ chính nguồn gốc của mình.
