Thế giới sinh học luôn ẩn chứa những bí ẩn mà khoa học chưa thể khám phá hết, và máu – dòng chảy sự sống trong cơ thể chúng ta – cũng không ngoại lệ. Mới đây, một nhóm nghiên cứu tại Thái Lan đã công bố một phát hiện thú vị trên tạp chí Transfusion and Apheresis Science : sự tồn tại của một nhóm máu mới được dán nhãn là B(A), với tần suất xuất hiện cực kỳ thấp.
Cuộc truy tìm “sai lệch ABO”
Phát hiện này đến từ một nỗ lực khổng lồ nhằm rà soát các trường hợp “sai lệch ABO” trong cộng đồng. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành phân tích hơn 540.000 mẫu máu, bao gồm 285.450 mẫu từ người hiến tặng và 258.780 mẫu từ bệnh nhân.
Mục tiêu ban đầu không phải để tìm kiếm nhóm máu mới, mà là để giải quyết các trường hợp kết quả xét nghiệm nhóm máu không thống nhất, một thách thức thường gặp có thể ảnh hưởng đến tính mạng trong truyền máu.
Thông thường, quy trình xác định nhóm máu gồm hai bước: định nhóm xuôi (tìm kháng nguyên trên hồng cầu) và định nhóm ngược (tìm kháng thể trong huyết tương). Hai kết quả này phải khớp nhau.
Tuy nhiên, trong gần 400 trường hợp sai lệch được tìm thấy, có 3 trường hợp đặc biệt khiến giới chuyên môn phải ngỡ ngàng. Đó là một bệnh nhân và hai người hiến máu sở hữu nhóm máu B, nhưng lại biểu hiện một lượng nhỏ hoạt tính kháng nguyên A trong thử nghiệm ngược.
Đột biến gen độc nhất vô nhị
Các nhà khoa học đã gọi nhóm máu này là B(A). Mặc dù các biến thể tương tự từng được ghi nhận ở một số quần thể châu Á khác, nhưng loại B(A) tìm thấy tại Thái Lan này hoàn toàn khác biệt. Thông qua xét nghiệm di truyền chuyên sâu, các nhà nghiên cứu đã phân lập được 4 đột biến cụ thể trên gen ABO, tạo nên một cấu trúc alen độc nhất chưa từng thấy trước đây trong y văn thế giới.
Đối với 3 cá nhân đặc biệt này, việc sở hữu nhóm máu “độc nhất vô nhị” không ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống hàng ngày, ngoại trừ việc họ có thể gặp chút rắc rối nếu cần truyền máu (tuy nhiên, nhóm máu O âm tính vẫn là phương án cứu cánh an toàn). Nó giống như một đặc điểm sinh học thú vị được di truyền từ cha mẹ, tương tự màu mắt hay màu tóc.
Bí ẩn của dòng máu
Phát hiện này một lần nữa nhắc nhở chúng ta rằng hệ thống nhóm máu ABO do Karl Landsteiner tìm ra hơn một thế kỷ trước vẫn còn rất nhiều điều bí ẩn. Bên cạnh những nhóm máu phổ biến như O dương tính (chiếm khoảng 37,4% dân số Mỹ) hay hiếm như AB âm tính (khoảng 0,6%), thế giới còn tồn tại những ngoại lệ đáng kinh ngạc.
Đó là dòng “máu vàng” (Rh-null) quý giá chỉ chảy trong huyết quản của chưa đầy 50 người trên toàn cầu, hay nhóm máu “Gwada negative” hiện chỉ mới ghi nhận duy nhất một trường hợp.
Việc tìm thấy 3 trường hợp của một nhóm máu hoàn toàn mới trong một nghiên cứu khu vực cho thấy kho tàng tri thức về huyết học của nhân loại vẫn còn những khoảng trống lớn chờ được lấp đầy.
Như nhóm nghiên cứu đã kết luận, đây là báo cáo quy mô lớn đầu tiên về sai lệch ABO tại Đông Nam Á, mở ra hướng đi mới cho các nghiên cứu trong tương lai về sự phức tạp của hệ thống nhóm máu con người.
