Phát hiện này, được thực hiện bởi Fernando Garberoglio khi anh còn là sinh viên tại Đại học Buenos Aires, đã cung cấp những mảnh ghép còn thiếu cho các nhà khảo cổ học để nghiên cứu sâu hơn về loài rắn tiền sử này.
Theo ghi nhận của các nhà nghiên cứu Alessandro Palci và Michael Caldwell, những người đã công bố một nghiên cứu chi tiết về hộp sọ của Garberoglio, đây là một phát hiện cực kỳ quan trọng.
Bằng chứng hóa thạch đầu tiên của loài rắn cổ đại này, được đặt tên Najash rionegrina (lấy cảm hứng từ từ “Nahash” trong tiếng Do Thái cổ có nghĩa là “rắn” và cũng là tên loài rắn có chân trong Kinh thánh), lần đầu tiên được tìm thấy vào đầu những năm 2000.
Khi đó, các nhà khoa học đã tìm thấy một hộp sọ bị vỡ và một phần bộ xương ở Tỉnh Río Negro, Argentina. Khám phá ban đầu này đã là một bước đột phá khoa học lớn về quá trình tiến hóa giải phẫu của loài rắn, bởi bộ xương bao gồm cả chân sau, khiến nó trở thành bằng chứng đầu tiên về loài rắn sống trên cạn có chân sau, sau khi đã có bằng chứng về loài rắn biển có chân.
Không phải lúc nào giới khoa học cũng may mắn tìm thấy những phát hiện đột phá, nhưng vào tháng 2 năm 2013, một sinh viên cổ sinh vật học đầy triển vọng đã tình cờ phát hiện ra một hóa thạch có thể thay đổi hoàn toàn hiểu biết của chúng ta về lịch sử tiến hóa của loài rắn.
Tuy nhiên, do tình trạng kém của hộp sọ đầu tiên, các nhà nghiên cứu chỉ có thể khám phá được thông tin tối thiểu về phần đầu của con rắn. Hộp sọ là chìa khóa để hiểu cách rắn thích nghi với thói quen ăn uống cực kỳ chuyên biệt của chúng, vì vậy việc thiếu một mẫu đầu nguyên vẹn đã gây khó khăn lớn cho việc tìm hiểu về quá trình tiến hóa hành vi của loài rắn.
Giờ đây, hộp sọ hoàn chỉnh được phát hiện tại Khu cổ sinh vật học La Buitrera ở phía bắc Patagonia đã cung cấp cho các nhà khoa học một lượng bằng chứng phong phú, giúp họ hiểu rõ hơn về loài rắn cổ đại này.
Garberoglio chia sẻ với tờ New York Times : “Hộp sọ đó hiện là hộp sọ rắn hoàn chỉnh nhất thuộc kỷ Trung sinh được biết đến và lưu giữ dữ liệu quan trọng về giải phẫu rắn cổ đại”.
Lật đổ giả thuyết tiến hóa truyền thống
Các nhà khoa học vẫn đang nỗ lực tìm hiểu cách loài rắn đã tiến hóa từ tổ tiên xa xưa của chúng để trở thành loài bò sát hiện đại mà chúng ta biết ngày nay.
Từ lâu, một loài rắn mù, đào hang có tên là scolecophidians đã được cho là loài rắn sống nguyên thủy nhất, và do đó, các nhà khoa học tin rằng tổ tiên của loài rắn có thể có những đặc điểm tương tự như chúng. Tuy nhiên, các hiện vật của Najash lại cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác biệt.
Trước đây, người ta tin rằng rắn từng có bốn chân. Nhưng bằng chứng từ Najash , chỉ có hai chân sau, lại hé lộ một kịch bản tiến hóa mới.
Điều này ngụ ý rằng tổ tiên bốn chân của loài rắn đã mất chân trước ngay từ giai đoạn đầu trong quá trình tiến hóa, ít nhất là 170 triệu năm trước. Nghiên cứu mới cho thấy sau khi mất chân trước, rắn đã tiến hóa thành sinh vật có chân sau và duy trì trạng thái đó trong ít nhất hàng chục triệu năm.
Đồng tác giả Michael Caldwell, một nhà cổ sinh vật học chuyên nghiên cứu về động vật có xương sống tại Đại học Alberta, giải thích: “‘Snakeness’ (tức các đặc điểm cơ bản của rắn) thực sự đã xuất hiện từ rất lâu, và đó có lẽ là lý do tại sao chúng ta không có bất kỳ đại diện còn sống nào của loài rắn bốn chân như tất cả các loài thằn lằn khác”.
Ông tiếp tục: “Rắn có lẽ là một trong những nhóm thằn lằn đầu tiên bắt đầu thử nghiệm với tình trạng không có tứ chi, nhưng điều thực sự hấp dẫn là chúng cũng thể hiện rất rõ đặc điểm của hộp sọ, vốn là chuyên môn của chúng”.
Hộp sọ Najash: Chìa khóa giải mã khả năng săn mồi của rắn
Đặc điểm hộp sọ của loài Najash rất khác so với hộp sọ của loài scolecophidian có miệng nhỏ. So với loài scolecophidian, rắn Najash có miệng lớn với răng sắc nhọn và hộp sọ có các khớp di động tương tự như rắn hiện đại. Tuy nhiên, những con rắn cổ đại này cũng sở hữu một số đặc điểm hộp sọ xương được tìm thấy ở những loài thằn lằn điển hình hơn, cho thấy sự chuyển tiếp trong tiến hóa.
Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng Najash có cùng hình dạng, vị trí và kết nối như xương jugal (một xương hình que nằm sau mắt của loài rắn hiện đại) thường thấy ở thằn lằn. Từ thời Najash , thanh dưới của xương jugal của rắn cuối cùng đã bị mất trong quá trình tiến hóa, chỉ để lại một xương hình que.
Điều này mang lại cái nhìn sâu sắc về quá trình tiến hóa của loài rắn: những loài động vật này đã phát triển khả năng sinh học để tiêu thụ con mồi lớn hơn, một đặc điểm riêng biệt và đáng kinh ngạc ở loài rắn ngày nay. Caldwell nhận định: “Thật là ngoạn mục khi chúng có thể làm được những điều như những loài động vật hoàn toàn không có chân tay. Và chúng đã làm điều đó trong một thời gian rất dài”.
Khám phá hộp sọ Najash không chỉ là một cột mốc trong cổ sinh vật học mà còn là một minh chứng hùng hồn cho sự phức tạp và đa dạng của quá trình tiến hóa trên Trái Đất, tiếp tục hé mở những bí mật về nguồn gốc của một trong những loài bò sát thành công nhất hành tinh.
