NASA mới đây đã công bố hình ảnh của các aerosol hoạt động trên bầu trời. Hình ảnh trực quan của NASA theo dõi các hạt khí dung, các hạt lơ lửng như muối và bụi, trong khoảng thời gian sáu tuần.
Aerosol – Khí dung là gì?
Khí dung là những hạt nhỏ lơ lửng trong khí quyển. Chúng thường không hoặc hầu như không thể nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng tác động của chúng đến khí hậu, thời tiết, sức khỏe và sinh thái là rất đáng kể.
Kích thước của khí dung dao động từ vài chục nanomet – nhỏ hơn đường kính của virus nhỏ nhất – đến vài chục micromet – tương đương với đường kính của sợi tóc người. Kích thước và thành phần của các hạt khí dung ảnh hưởng đến khoảng cách chúng có thể di chuyển khắp thế giới, tương tác của chúng với bức xạ mặt trời và nhiệt, và ảnh hưởng tiềm tàng của chúng đến sức khỏe. Khí dung được phun trực tiếp vào khí quyển được gọi là ‘khí dung sơ cấp’. Hơi nước biển, bụi khoáng, khói và tro núi lửa đều là khí dung sơ cấp. Khí dung thứ cấp là khí dung được phát ra ở dạng khác, sau đó trở thành các hạt khí dung sau khi trải qua nhiều phản ứng hóa học trong khí quyển, chẳng hạn như khí dung sunfat từ núi lửa hoặc khí thải công nghiệp. Tất cả các loại khí dung đều có thể trải qua những thay đổi hóa học tiếp theo, được gọi là “hiệu ứng lão hóa”.
Video hoạt động của Aerosol trong khí quyển
Bầu trời đầy rẫy các hạt khí dung, những hạt nhỏ li ti có ảnh hưởng lớn đến nhiệt độ Trái Đất. Một hình ảnh trực quan mới của NASA cho thấy cách các hạt này xoáy trong khí quyển.
Hệ thống Quan sát Trái Đất Goddard của NASA theo dõi các loại khí dung chính — sunfat, cacbon đen, bụi và muối biển. Hệ thống kết hợp các quan sát vệ tinh và mặt đất với những mô phỏng máy tính tiên tiến để cho thấy cách khí dung có thể ảnh hưởng đến chất lượng không khí và tầm nhìn xa nguồn phát ra chúng.
Không giống như khí nhà kính, có thể tồn tại trong nhiều năm và phân tán trên toàn cầu, khí dung chỉ lơ lửng trong vài ngày và tạo thành các đám mây cục bộ. Những hạt bụi bay cao này chống lại sự nóng lên của khí hậu bằng cách phản xạ bức xạ mặt trời trở lại không gian và hoạt động như các hạt nhân ngưng tụ, làm tăng số lượng giọt nước trong mây và làm cho các khối mây xốp phản xạ nhiều hơn.
“Hai hiệu ứng này cộng lại đã bù đắp khoảng một phần ba sự nóng lên của khí hậu… khoảng nửa độ C”, nhà khoa học khí quyển Sarah Doherty thuộc Đại học Washington ở Seattle cho biết.
Hình ảnh trực quan của NASA này cho thấy sự phân bố của các hạt khí dung, những hạt nhỏ có thể ảnh hưởng đến nhiệt độ toàn cầu, từ ngày 1 tháng 8 đến ngày 14 tháng 9 năm 2024. Các loại khí dung chính bao gồm sunfat (màu xanh lá cây), cacbon đen (màu đỏ), bụi (màu tím) và muối biển (màu xanh mòng két).
Sunfat (màu xanh lá cây, trong hình ảnh trực quan) thường liên quan đến việc đốt nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là than đá. Trong khi một số quốc gia, bao gồm cả Hoa Kỳ, đã hạn chế sử dụng than đá, nhiều quốc gia châu Á vẫn phụ thuộc vào than đá, tạo ra rất nhiều sunfat. Núi lửa cũng phun trào sunfat; Nếu hình ảnh trực quan của NASA ghi lại được vụ phun trào năm 1991 của núi lửa Pinatubo ở Philippines, Doherty cho biết, toàn cầu đã được bao phủ bởi màu xanh lá cây.
Sa mạc Sahara là nguồn bụi khí quyển lớn nhất hành tinh (màu tím). Gió mậu dịch thổi bụi Sahara qua Đại Tây Dương, nơi được cho là đã nuôi dưỡng khu rừng nhiệt đới lớn nhất Trái Đất — rừng Amazon. Một số nghiên cứu cho thấy bụi Sahara có thể làm giảm hoạt động của bão Đại Tây Dương bằng cách ngăn chặn dòng hơi ẩm trong khí quyển.
Không giống như hầu hết các loại khí dung, carbon đen (màu đỏ), được thải ra từ quá trình đốt sinh khối, hấp thụ bức xạ mặt trời và làm ấm khí hậu. Nguyên nhân chính gây ra sự việc này bao gồm các vụ cháy nông nghiệp ở châu Phi cận Sahara cũng như những đám cháy ở Amazon và Bắc Mỹ.
Muối biển (màu xanh mòng két) bị gió và sóng đánh tung lên, do đó, sự phong phú của nó thường liên quan đến tốc độ gió. Rất nhiều muối được đưa lên trên Nam Đại Dương, nơi những cơn gió mạnh được gọi là Roaring Forties di chuyển khắp toàn cầu, không bị cản trở bởi những khối đất liền.
Khi các quốc gia thực hiện biện pháp để giải quyết ô nhiễm không khí, tác dụng làm mát của khí dung dự kiến sẽ giảm dần. Trên thực tế, điều này có thể đã xảy ra. Doherty nói:”Chúng ta đã chứng kiến tốc độ nóng lên gần đây tăng nhanh. Có một số phân tích cho thấy điều đó ít nhất một phần là do sự suy giảm của khí dung.“
