Vật lý sóng thần luôn khó nghiên cứu, bởi tần suất xuất hiện không nhiều và những nguy hiểm mà chúng gây ra. Chúng ta không thể bước vào một cơn sóng thần để quan sát xung quanh. Do đó, thật tình cờ khi ngay khi một vệ tinh của NASA được thiết kế để quan sát địa hình đại dương đang bay qua, một cơn sóng thần lớn đã ập đến Thái Bình Dương. Những bức ảnh do tàu vũ trụ chụp đã tiết lộ một mô hình chưa từng thấy trước đây, có thể vô cùng quý giá để hiểu được những cơn sóng thần chết chóc này.
Vệ tinh chụp những bức ảnh này thuộc về Surface Water and Ocean Topography (SWOT), một liên doanh giữa NASA và cơ quan vũ trụ Pháp CNES. Vệ tinh được trang bị một loạt cảm biến (giao thoa kế radar, GPS, phản xạ ngược laser và máy đo bức xạ vi sóng hai chùm, cùng nhiều cảm biến khác) để đo lường sự thay đổi độ cao mặt nước. Sau khi một cơn sóng thần xảy ra ngoài khơi bờ biển Nga, vệ tinh này đã chụp được hình ảnh của nó.
Vào ngày 29 tháng 7 năm 2025, một trận động đất dưới nước ngoài khơi Bán đảo Kamchatka ở đông nam nước Nga đã được ghi nhận với cường độ 8,8 độ richter. Động đất dưới nước đối với đại dương cũng giống như một đứa trẻ ném một quả đạn pháo vào bể bơi, và cơn sóng thần sau đó đã xé toạc Thái Bình Dương với những con sóng trải dài từ đáy biển lên đến độ cao 45 cm so với mặt nước biển. Vệ tinh SWOT tình cờ bay qua trên không chỉ 70 phút sau trận động đất, ghi lại hình ảnh chuyển động của sóng thần. Những gì nó phát hiện dường như ngay lập tức bác bỏ các mô hình cũ không chỉ về sóng thần mà còn về nước.
Nước không di chuyển như một nguồn lực đơn lẻ
Khi xem xét các hình ảnh độ phân giải cao do vệ tinh SWOT chụp, đội ngũ nhà khoa học nhận thấy điều gì đó dường như trái ngược với những gì họ nghĩ mình đã biết về các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt này. Cho đến nay, người ta vẫn tin rằng sóng thần di chuyển như một lực duy nhất chứ không phải là tập hợp của nhiều sóng nhỏ hơn – tức là không phân tán, theo thuật ngữ học thuật. Tuy nhiên, dữ liệu SWOT mà các nhà khoa học xem xét lại không phù hợp với mô hình không phân tán. Như họ đã viết trong một bài báo được xuất bản bởi The Seismic Record, dữ liệu này dường như phù hợp hơn nhiều với mô hình phân tán. Điều đó có nghĩa là sóng chính được theo sau bởi một “đoàn sóng“, hay nói cách khác, là một loạt các sóng nhỏ hơn phía sau nó.
Với thông tin mới này, các nhà khoa học hy vọng rằng họ sẽ có thể phát triển các mô hình mới để xác định, theo dõi và dự đoán mô hình sóng thần chính xác hơn. Điều này có thể dẫn đến những cải tiến không chỉ trong nghiên cứu mà còn trong việc chuẩn bị ứng phó với các mối đe dọa và an toàn. Trong một trích dẫn từ NASA, nhà khoa học Nadya Vinogradova Shiffer, người đứng đầu nhóm nghiên cứu Trái Đất và SWOT, cho biết: “Sức mạnh của những nét vẽ rộng lớn, như cọ vẽ trên đại dương của SWOT nằm ở việc cung cấp các xác nhận quan trọng trong thế giới thực, mở ra những kiến thức vật lý mới và đánh dấu bước nhảy vọt hướng tới cảnh báo sớm chính xác hơn và một tương lai an toàn hơn.“
