Trong một động thái hiếm hoi và quyết liệt, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC) – cơ quan đầu não về hoạch định chiến lược kinh tế, đã chính thức lên tiếng cảnh báo về rủi ro “bong bóng hóa” trong ngành công nghiệp robot nhân hình.
Sự can thiệp này diễn ra trong bối cảnh cơn sốt đầu tư vào trí tuệ nhân tạo hiện thân (embodied AI) đang bùng nổ mạnh mẽ, gợi nhớ lại những bài học đau đớn từ các trào lưu xe đạp chia sẻ hay bán dẫn trong quá khứ.
Hệ lụy từ sự tăng trưởng nóng vội
Theo số liệu từ NDRC, thị trường nội địa Trung Quốc hiện đã ghi nhận sự tham gia của hơn 150 doanh nghiệp sản xuất robot nhân hình. Tuy nhiên, thay vì tạo ra những đột phá công nghệ riêng biệt, phần lớn các đơn vị này lại tung ra những sản phẩm có độ tương đồng cao đến mức đáng báo động.
Phát biểu với báo giới tại Bắc Kinh, người phát ngôn của NDRC, bà Lý Siêu, nhấn mạnh rằng chính phủ cần phải tập trung ngăn chặn tình trạng các sản phẩm sao chép “đổ xô” ra thị trường. Bà cảnh báo rằng việc các doanh nghiệp đua nhau chạy theo số lượng mà bỏ qua chất lượng sẽ khiến không gian dành cho nghiên cứu và phát triển (R&D) thực chất bị nén lại, kìm hãm khả năng sáng tạo của toàn ngành.
“Tốc độ và bong bóng luôn là những vấn đề cần nắm bắt và cân bằng trong quá trình phát triển các ngành công nghiệp tiên phong,” bà Lý Siêu nhận định. Tuyên bố này được xem là gáo nước lạnh dội vào cơn hưng phấn của thị trường, nhưng cũng là liều thuốc cần thiết để thanh lọc môi trường kinh doanh.
Từ màn diễn Gala đến cơn sốt đầu tư
Cơn sốt robot nhân hình tại Trung Quốc thực sự bùng nổ sau màn trình diễn ấn tượng của đội quân robot nhảy múa thuộc hãng Unitree tại Gala Lễ hội Mùa xuân năm nay. Sự kiện này, cùng với việc người sáng lập Unitree ngồi hàng ghế đầu trong cuộc tọa đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình, đã trở thành chất xúc tác mạnh mẽ cho dòng vốn đầu tư.
Kể từ đó, các startup mới nổi như AgiBot hay Galbot liên tục “chiếm sóng” mạng xã hội với những video robot chạy marathon, đấu võ hay pha cà phê điêu luyện. Hệ quả là Chỉ số Robot nhân hình Trung Quốc Solactive đã tăng gần 30% chỉ trong năm nay, phản ánh sự kỳ vọng – và cả sự đầu cơ – của giới tài chính. Tập đoàn Citigroup thậm chí còn đưa ra dự báo lạc quan rằng quy mô thị trường này có thể chạm mốc 7 nghìn tỷ USD vào năm 2050.
Sàng lọc để phát triển bền vững
Tuy nhiên, giữa những con số hào nhoáng, thực tế là việc phổ cập robot vào từng hộ gia đình hay nhà máy vẫn là câu chuyện của nhiều năm nữa. Để tránh vết xe đổ của các bong bóng kinh tế trước đây, NDRC đã vạch ra lộ trình quản lý mới.
Theo đó, chính phủ Trung Quốc sẽ tăng tốc thiết lập các cơ chế sàng lọc nghiêm ngặt về việc gia nhập và rút lui khỏi thị trường. Mục tiêu là tạo ra một sân chơi công bằng, nơi các nguồn lực được tập trung vào việc chinh phục các công nghệ lõi thay vì lãng phí vào các sản phẩm sao chép. Đồng thời, nhà nước sẽ thúc đẩy việc xây dựng các nền tảng hạ tầng chung cho việc huấn luyện và thử nghiệm, khuyến khích chia sẻ tài nguyên để đẩy nhanh ứng dụng thực tế.
Phản ứng trước động thái này, thị trường chứng khoán đã có những điều chỉnh thú vị. Cổ phiếu của “ông lớn” UBTech Robotics Corp. đã tăng hơn 4%, cho thấy niềm tin của nhà đầu tư đang dịch chuyển về phía các doanh nghiệp đầu ngành có nền tảng công nghệ vững chắc, những người được dự báo sẽ sống sót và hưởng lợi sau khi cơn bão thanh lọc đi qua.
